W ostatnich tygodniach, do przeciętnego odbiorcy informacji
dostarczanych przez media, nieustannie docierają newsy na temat SKOK-ów. Często
wzajemnie sprzeczne, wybitnie potwierdzające powiedzenie, że punkt widzenia
danej sprawy jest mocno uzależniony od punktu siedzenia. Jak sobie dać z tym
radę? W jaki sposób sprawdzić, czy docierają do nas fakty, czy jedynie ich
interpretacja?
Niestety, nie ma innej drogi, jak zadać sobie sporo trudu,
poświęcić jeszcze więcej czasu, i spróbować dotrzeć do źródeł. I właśnie taką
drogę tutaj zaproponuję.
Uwzględniając akty prawne regulujące działalność SKOK-ów
można wyróżnić trzy fazy rozwoju: faza wstępna trwająca w latach 1992 - 1995,
faza dynamicznego wzrostu w latach 1996 - 2012, oraz faza ostatnia, trwająca od
października 2012 do chwili obecnej.
1992 – 1995
Pierwsza spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
rozpoczęła działalność 31 sierpnia 1992 roku i została założona przez
pracowników Zespołu Elektrociepłowni „Gdańsk”. W latach 1992 – 95 SKOK-i
działały na podstawie ustawy o związkach zawodowych z dnia 23 maja 1991 r. i
ustawy Prawo spółdzielcze z dnia 16 września 1982.
Do końca 1992 roku liczba Kas wzrosła do 13, liczba członków
osiągnęła 14 tysięcy, aktywa całego systemu wynosiły 4,28 mln, w tym depozyty
3,56 mln, a pożyczki 2,98 mln zł.
W roku 1995 liczba Kas urosła do 137, liczba członków
wynosiła 85 tysięcy, aktywa 100,75 mln, depozyty 91,57 mln, a pożyczki 83,43
mln zł.
1996 – październik 2012
4 stycznia 1996 zostaje ogłoszona ustawa O spółdzielczych
kasach oszczędnościowo-kredytowych. Odtąd to na jej podstawie funkcjonują
SKOK-i i są to lata dynamicznego rozwoju. Na koniec 2012 roku liczba Kas
wzrosła do 1987, liczba członków osiągnęła 2,59 miliona, aktywa wynosiły 16,81
mld, w tym depozyty 15,49 mld, a pożyczki 11,09 mld zł.
Od października 2012 do chwili obecnej
27 października 2012 wchodzi w życie nowa ustawa O
spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z 5 listopada 2009 roku. Do
12 stycznia 2012 roku ustawa była rozpatrywana przez Trybunał Konstytucyjny w
zakresie jej zgodności z Konstytucją. 26 lipca nastąpiło jej ogłoszenie, w
życie weszła trzy miesiące później.
W tym czasie dynamiczny wzrost SKOK-ów uległ wyraźnemu
zahamowaniu. W listopadzie 2014 r. liczba Kas spadła do 1874, liczba członków
spadła do 2,44 mln, aktywa wynosiły 16,57 mld, w tym depozyty 15,44 mld, a
pożyczki 11,74 mld zł.
Nadzór nad Kasami
W latach 1992 – 2015 poszczególne Kasy działały na podstawie
ww. ustaw, dodatkowo w oparciu o własny statut, a ich organami były zarząd,
rada nadzorcza i komisja kredytowa.
Do 26 października 2012 r. funkcje nadzorcze i lustracyjne
wobec poszczególnych Kas leżały w zakresie działania Krajowej Spółdzielczej
Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (KSKOK) w Sopocie. Ustawa z 1996 r.
zobowiązywała KSKOK do nadzorowania innych Kas, uprawniała do dostępu do
wszelkich danych i dokumentów, a w razie rażącego lub uporczywego naruszania prawa miała
możliwość zawieszania członków zarządu, zawieszania Kasy i ustanawiania
zarządcy komisarycznego.
KSKOK był obowiązkowym związkiem rewizyjnym. Każda Kasa, pod
rygorem likwidacji i wykreślenia z rejestru sądowego, była ustawowo zobowiązana
do zrzeszenia w KSKOK.
Od 27 października 2012 r. funkcje nadzorcze tak nad KSKOK,
jak i poszczególnymi Kasami, posiada Komisja Nadzoru Finansowego. KNF ma dostęp
do wszelkich danych i dokumentów, posiada także uprawnienia do zawieszania
członków zarządu, ograniczania lub zaprzestania działalności Kas z rygorem
natychmiastowej wykonalności, a w przypadku rażącego naruszenia prawa może
wprowadzić zarządcę komisarycznego.
Bezpieczeństwo depozytów
Od maja 1998 r. do października 2012 r. system gwarancji
depozytów w SKOK-ach opierał się o Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych Spółdzielczych
Kas Oszczędnościowo-Kredytowych (TUW SKOK). Kwota gwarancji była równa
gwarancji udzielanej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny w stosunku do depozytów
bankowych, jednak wartość funduszu była mniejsza i wynosiła około 400 mln zł
(co jest w pełni zrozumiałe bowiem zdecydowanie mniejsze były też aktywa
SKOK-ów w stosunku do aktywów sektora bankowego).
Pomiędzy 27 października 2012 r. a 28 listopada 2013 r.
obowiązywały przepisy przejściowe i zaspokojeniu roszczeń członków o zwrot
depozytów zgromadzonych w kasach służyć miał fundusz stabilizacyjny Kasy
Krajowej, na który składały się wkłady członkowskie wszystkich kas oraz zyski
Kasy Krajowej, wypracowane przez wszystkie lata jej istnienia. Na koniec 2012
r. zasoby funduszu stabilizacyjnego sięgały ponad 411 mln zł, z czego większość
była ulokowana w obligacjach i bonach skarbowych.
Od 29 listopada 2013 roku depozyty w SKOK-ach zostały objęte
pełną ochroną Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) na tej samej zasadzie co
depozyty bankowe. Zapisy o objęciu SKOK-ów BFG zawarte są w ustawie z dnia 19
kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy z dnia 26 lipca 2013 roku o zmianie
ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.
Tak wygląda syntetyczny rys formalno-prawny i historyczny
funkcjonowania SKOK-ów od roku 1992 do chwili obecnej. Wiedza zupełnie
podstawowa, bez której próba oceny docierających do nas informacji medialnych,
z góry skazuje nas na akt wiary względem danego dziennikarza, komentatora lub
polityka. Krótko pisząc, jeżeli nie wiemy tego, co jest umieszczone powyżej,
jesteśmy skazani na każdy kit, manipulację czy wręcz kłamstwo. Dopiero teraz
możemy sobie pozwolić na ocenę tego, co nam sprzedają w „papce”
informacyjno-medialnej.
W osobnym temacie pozwoliłem sobie zamieścić kalendarium
aktów prawnych i istotnych wydarzeń. Będzie ono aktualizowane wraz z kolejnymi
wpisami na blogu. Oto link:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz